Ngộ độc hữu cơ – nghẹt rễ là hiện tượng phổ biến gây hại cho lúa mùa đầu vụ. Do thời gian từ thu hoạch lúa xuân đến gieo cấy lúa mùa rất ngắn nên rơm rạ và tàn dư hữu cơ bị vùi trong đất chưa kịp phân huỷ. Kết hợp với nền nhiệt cao, quá trình phân huỷ chất hữu cơ diễn ra mạnh, giải phóng ra các axit hữu cơ và khí độc trong đất, gây ngộ độc làm ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của lúa, đặc biệt là lúa gieo thẳng. Rễ lúa non thối dần và hỏng, dẫn đến thân lá héo úa và chết. Lúa cấy trên sân và mạ dược phát triển chậm, đẻ nhánh kém hoặc không đẻ nhánh. Nếu không có biện pháp xử lý kịp thời, bệnh sẽ làm lụi toàn bộ diện tích lúa bị nhiễm.
Hình ảnh chỉ mang tính minh họa, không phản ánh thực tế tại địa phương
1. Triệu chứng của bệnh
Khi mới phát sinh ngọn lá lúa chuyển sang màu vàng đỏ, khô từ chóp lá lan dần xuống đưới. Nếu bệnh nặng, nhiều lá phía trên bị vàng đỏ đến 1/3 lá. Bộ rễ thối đen, có mùi tanh hôi, rễ mới không phát sinh, cây lúa ngừng sinh trưởng hoặc đẻ nhánh ít dù bón phân đầy đủ. Hiện tượng này thường xảy ra ngay sau khi gieo cấy đến giai đoạn lúa đẻ nhánh rộ.
2. Nguyên nhân gây bệnh
Đây là bệnh lý do bộ rễ thiếu ô xi, bệnh xuất hiện do điều kiện chuyển vụ rất nhanh từ vụ xuân sang vụ mùa nên quá trình phân huỷ rơ rạ sinh ra các axit hữu cơ và khí độc, gây tác động xấu đến sự hô hấp của bộ rễ.
3. Biện pháp khắc phục
Sau thu hoạch lúa xuân xong cần thu gom và xử lý rơm rạ bằng các chế phẩm sinh học như: AT- YTB, Trichodecma,…Tiến hành xử lý ngay sau khi cày lồng dập rạ. Liều lượng sử dụng như hướng dẫn của nhà sản xuất ghi trên bao bì.
Nếu không có các chế phẩm sinh học trên để xử lý, nông dân có thể sử dụng vôi tả với liều lượng 20-25kg/ sào bắc bộ - rắc ngay sau khi cày dập rạ.
Bón lót đầy đủ và bón thúc sớm, bón phân cân đối.
Khi phát hiện ruộng lúa bị ngộ độc hữu cơ cần thực hiện ngay các bước:
Ngừng ngay việc bón phân đạm và NPK cho lúa.
Rút nước ra khỏi ruộng để khô từ 2-3 ngày đối với lúa gieo thẳng và lúa cấy mạ sân, từ 3-4 ngày đối với lúa cấy mạ dược, sau đó đưa nước trở lại ruộng. Đối với những chân ruộng trũng không rút được nước tiến hành cào sục bùn nhằm ô xi hoá các chất khí độc trong đất.
Bón bổ sung phân siêu lân- can tưới theo liều lượng khuyến cáo của nhà sản xuất kết hợp với phân chuồng hoai mục nếu có hoặc chế phẩm Humix hữu cơ- liều lượng khuyến cáo trên bao bì nhằm thúc đẩy cho lúa ra rễ mới nhanh hơn, đất ruộng tơi xốp hơn.
Song song với việc sử dụng các dòng phân bón gốc như trên, nông dân cần bổ sung cho lúa bằng các chế phẩm phân bón qua lá hữu cơ, phân bón lá siêu vi lượng với lượng dùng 2 lần phun/tuần nhằm cung cấp dinh dưỡng quá lá nuôi cây trong lúc cây chưa ra được rễ mới.
Sau khi xử lý 7-10 ngày nông dân cần thăm đồng kiểm tra thấy lúa ra rễ mới và lá mới tiến hành bón thúc cho lúa bằng các loại phân NPK chuyên dùng giúp lúa đẻ nhánh và phát triển thuận lợi.
Trạm Trồng trọt và Bảo vệ Thực vật Chí Linh– Cán bộ phụ trách xã Nam Sách
Phó Trạm trưởng
TRẦN THỊ LIÊN