Bệnh dại là bệnh truyền nhiễm đặc biệt nguy hiểm, do một loại vi rút hướng thần kinh gây ra. Bệnh lây từ động vật sang người qua vết cắn của động vật mắc bệnh dại. Cho đến nay, bệnh dại chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Khi con người hoặc động vật đã lên cơn dại thì vô phương cứu chữa.
Ảnh minh họa: người dân chủ động tiêm phòng dại cho chó nuôi
1. Con đường lây truyền:
Trong tự nhiên chó, mèo là 2 loài mắc bệnh dại nhiều nhất. Đường lây truyền chủ yếu qua vết cắn hoặc vết cào xước của da và niêm mạc dây phải nước rãi của chó mắc bệnh dại. Vi rút dại có trong nước rãi của chó nhiễm vi rút tương đối sớm, khoảng 2 ngày trước khi lên cơn dại vi rút đã có trong nước bọt của chó mắc bệnh, nên khi chó mang vi rút dại trong thời kỳ khoẻ mạnh (tức là trong thời kỳ ủ bệnh) mà cắn người thì vi rút dại vẫn có thể lây truyền sang người. Do vậy, khi người bị chó cắn, người ta không thể biết được con chó đó có mắc bệnh dại hay không.
2. Triệu chứng bệnh dại:
Thời gian từ khi nhiễm vi rút dại đến khi phát bệnh dại (lên cơn dại) gọi là thời kỳ ủ bệnh rất khác nhau tuỳ thuộc vào mỗi loài động vật, vị trí và mức độ tổn thương của vết cắn. Đối với con người thời kỳ ủ bệnh khoảng từ 2 đến 8 tuần, có khi từ 10 ngày đến hàng năm. Nếu vị trí vết cắn gần thần kinh trung ương hoặc đầu mút dây thần kinh như: đầu, mặt, nách, ngón tay, ngón chân, bộ phận sinh dục… thì thời gian ủ bệnh (thời gian từ khi bị chó cắn đến khi lên cơn dại) ngắn hơn.
Triệu chứng của bệnh dại có hai thể:
- Thể điên cuồng: đầu tiên chó có biểu hiện thay đổi thói quen, thời kỳ này kéo dài vài giờ hoặc 1-2 ngày, lúc này nước bọt đã có vi rút. Sau đó con vật điên cuồng, chạy lung tung, cắn lung tung, tiếng kêu khác thường, hàm trễ, lưỡi thè ra chảy nhiều nước rãi, bụng thóp lại. Con vật có phản xạ sợ nước, sợ gió, sợ ánh sáng, dần dần suy sụp, bại liệt rồi chết.
- Thể bại liệt: thể này thường xảy ra ở chó con. Con vật buồn bã, thích nằm trong bóng tối, hàm trễ, lưỡi thè ra, chảy rãi, con vật không rủa, sau đó bại liệt rồi chết.
3. Phòng bệnh dại:
- Hạn chế nuôi chó, nếu nuôi phải xích, nhốt, không được thả rông, phải định kỳ tiêm vắc xin phòng bệnh dại cho 100% đàn chó nuôi.
- Khi phát hiện chó, mèo có những biểu hiện bất thường, nghi ngờ mắc bệnh dại phải báo ngay cho chính quyền địa phương và nhân viên thú y xã, phường để kiểm tra, có biện pháp can thiệp kịp thời, hiệu quả.
- Nơi nào xuất hiện chó dại thì phải tiêu diệt hoàn toàn đàn chó, đồng thời vệ sinh, tiêu độc, khử trùng môi trường tại địa phương đó.
- Không bán chạy chó từ nơi có bệnh dại sang nơi khác để ngăn chặn sự lây lan của bệnh dại.
* Khi người bị chó, mèo cắn, cào cần phải thực hiện các biện pháp sau:
- Rửa ngay vết thương với nước xà phòng và nước sạch, dưới vòi chảy liên tục trong thời gian khoảng 10-15 phút, sau đó sát khuẩn bằng cồn 70 độ hoặc cồn Iod hoặc các chất sát khuẩn khác để làm giảm thiểu lượng virus dại tại vết cắn.
- Không chà sát, không nặn máu để tránh tổn thương rộng hơn; không băng kín, không làm dập nát thêm vết thương hoặc làm tổn thương rộng hơn, tránh khâu kín ngay vết thương.
- Đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn và tiêm phòng dại kịp thời. Việc khám và điều trị dự phòng dại bằng tiêm vắc xin và huyết thanh kháng dại phải được thực hiện càng sớm càng tốt trong vòng 72 giờ sau khi bị cắn.
- Khi bị chó, mèo cắn, cào phải xích, nhốt chó và theo dõi trong vòng 10 ngày, trường hợp chó chết hoặc bỏ đi mất thì khả năng con chó đó mắc bệnh dại là rất cao.
Tuyệt đối không được điều trị bằng thuốc Đông y hay thuốc Nam khi bị chó dại cắn.
BSTY Nguyễn Thành Đồng – Trạm Thuỷ Sản Chăn Nuôi Và Thú y